دکتر سید علیرضا واسعی، رئیس پژوهشکده تاریخ و سیره اهل بیت(ع) پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در گفتگو با خبرنگار مرکز خبر حوزه با اشاره به جایگاه تاریخ در میان علوم مختلف اظهار داشت: ارسطو با دید علمی به تاریخ نگاه نمی کرد و حتی معتقد بود تاریخ از شعر و تخیلات هم جایگاه پایین تری دارد، اما امروز بشر به این نتیجه رسیده است که تاریخ از علوم مفید است و روش های مختلف پژوهش در آن جاری است.

وی افزود: علوم نسبت به گذشته تعریف عام تری پیدا کرده اند و با وجود اینکه در گذشته به مجموعه تجارب بشری علم اطلاق می شد، امروز شاهد تعاریف گسترده تری هستیم که موجب شده علوم نظری نیز بیشتر مورد توجه قرار گیرند.

دکتر واسعی با اشاره به ضرورت یادگیری تاریخ برای همه انسان ها گفت: اگر به صورت جزیی به تاریخ بپردازیم به نتیجه ای نخواهیم رسید، اما اگر در بعد کلان به این علم بپردازیم خواهیم دید همان اندازه که به آشنایی رخداد های اعماق آسمانها نیازمندیم، باید بدانیم در عمق زمان و گذشته بشر دست به چه اقداماتی زده است.

رئیس پژوهشکده تاریخ و سیره اهل بیت(ع) آشنایی با واقعیت انسان را از مهمترین فوائد مطالعه تاریخ دانست و تصریح کرد: تاریخ انسان را از آزمودن آزموده ها باز می دارد و مانع دوباره کاری می شود، به همین دلیل است که خودشناسی و درک صحیح از واقعیت انسان، تنها بوسیله تاریخ به دست می آید.

وی با بیان اینکه تاریخ خطا پذیر نیست اما ممکن است مورخ اشتباه کند یادآور شد: همه اطلاعات ورودی انسان قابل استقرا نیست و بشر در طول قرن های مختلف با داده های زیادی برخورد داشته است به همین دلیل تاریخ انسان را پرورده می کند اما او را بی خطا نمی کند.

دکتر واسعی با اشاره به جایگاه تاریخ در میان علوم اسلامی آنرا مناسب و خوب ارزیابی و خاطرنشان کرد: با ظهور اسلام، مسلمانان با اهداف خاصی به علوم مختلف روی آوردند، به عنوان مثال رویکرد مسلمین به پزشکی فقط برای طبابت نبوده است بلکه انگیزه های معنوی هم در این باره سهیم بوده اند.

وی افزود: در معارف اسلامی آموزه هایی داریم که در رفع مشکلات بشری مؤثر بوده اند و حتی پس از اسلام دریچه هایی بر علوم گشوده شد که قبلا وجود نداشته اند.

رئیس پژوهشکده تاریخ و سیره اهل بیت(ع) با اشاره به جایگاه تاریخ در آیات قرآن اظهار داشت: قرآن با تأکید بر جستجو و مطالعه پیرامون زندگی گذشتگان افق وسیعی برای ترویج تاریخ گشوده است و این تأکید ات موجب شده مسلمانان به پیشینه بشریت نگاه ویژه ای داشته باشند.

واسعی بررسی دقیق و موشکافانه تاریخ صدر اسلام را مورد تأکید قرار داد و گفت: اسلام یکی از بهترین حوادث تاریخ است و باید مسلمانان با دقت سیره و سنت را از خطر تحریف حفظ کنند، زیرا تاریخ تمدن اسلامی شاخصه های زیادی دارد و تنها به زمان پیامبر منحصر نمی شود.

وی با اشاره به کاربرد علم تاریخ در سایر علوم اسلامی تصریح کرد: علم تفسیر در زمینه شأن نزول، علم حدیث در زمینه رجال و علم فقه در زمینه تاریخچه روایات نیازمند تاریخ هستند.

رئیس پژوهشکده تاریخ و سیره اهل بیت(ع) استفاده از نتایج علم تاریخ را در حوزه‌های علمیه دارای پیشینه طولانی دانست و افزود: حوزه‌ با ساز و کار تعریف شده سنتی خود دارای سابقه طولانی است البته در سالهای اخیر استفاده از علوم مختلف با شیوه های اصولی آغاز شده و شاهد تحولات جدیدی هستیم.

دکتر واسعی در پایان از نگاه ابزاری نسبت به تاریخ انتقاد کرد و گفت: در برخی موارد طلاب با هدف پربار شدن تبلیغ یا خطابه به تاریخ روی می آورند که نادرست است، زیرا اگر چه تاریخ می تواند به پربار شدن سایر علوم کمک کند، اما خود به تنهایی نیز مفید است.